Bài viết kính tặng Tân Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân dịp

VỀ MỘT CÂU NỔI TIẾNG CỦA NGŨ TỬ TƯ: TRỜI TỐI, ĐƯỜNG XẤU BUỘC PHẢI ĐI NGƯỢC, LÀM TRÁI ?


Bài viết kính tặng Tân Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân dịp ông được đắc cử tại Đại hội Đảng lần thứ XI !
Phúc Lộc Thọ.
Ngũ Tử Tư còn có tên gọi là Ngũ Viên vốn là người nước Sở, nay là địa bàn tỉnh Hồ Bắc. Về Ngũ Tử Tư hiện còn có nhiều truyền thuyết: Một đêm bạc đầu, Đào mả quất roi, Móc mắt treo nơi cửa thành...
Đặc biệt, Ngũ Tử Tư đã để lại cho đời sau một câu nói nổi tiếng, đó là câu nói với Thân Bao Tư, một bạn cũ người đang theo phò vua Sở Chiêu Vương, kẻ thù giết cha và anh của Ngũ Tử Tư: “Trời tối, đường xấu buộc phải đi ngược, làm trái !”
Trước khi đi sâu vào giới thiệu văn cảnh ra đời và hàm ý của câu nói nổi tiếng kể trên, xin giới thiệu vài nét về Ngũ Tử Tư.
Theo truyện Đông Chu Liệt Quốc, Ngũ Viên có tên tự là Tử Tư người nước Sở là người văn võ song toàn, cha ông là Ngũ Xa là người chính trực làm quan nước Sở, nhưng bị kẻ xấu hãm hại, bị vua khép vào tội phản nghịch bắt giam lại để xử tội. Sở Bình vương là vua nước Sở sợ hai con của Ngũ Xa sẽ làm phản nên ép Ngũ Xa viết thư dụ hai con về triều để vua phong chức. Nhận được thư của cha, Ngũ Thượng là anh của Ngũ Viên tin cha theo về triều nhưng Ngũ Viên biết trước sự lừa dối của vua Sở không theo mà lập tức trốn đi, trước khi đi còn bảo với một viên quan đại phu nước Sở rằng:
"Nước Sở muốn còn giữ được cúng tế thì chớ giết cha và anh ta, bằng không thì tất ta phải diệt nước Sở mới hả lòng căm tức của ta!"
Vua Sở không bắt được Ngũ Viên tức giận giết cha và anh của Ngũ Viên đồng thời đưa quân đi khắp nơi để bắt Ngũ Viên. Do bị truy lùng khắp nơi nên ông đi đến cửa quan định sang nước Ngô mà không qua được. Một đêm nằm suy nghĩ không ngủ được, đứng dậy đi đi lại lại trong nhà, nghĩ ngợi đến tận sáng hôm sau thì toàn bộ râu, tóc biến thành trắng xóa. Sau đó ông được người giúp đỡ đưa qua cửa quan sang nước Ngô.
Sang Ngô, ông đã giúp công tử Quang giành ngôi báu, tức là vua Hạp Lư. Hạp Lư trọng dụng ông, cho làm quan đại phu. Ngũ Viên tiến cử Tôn Vũ cho vua Ngô. Vua Ngô rất tin dùng ông và Tôn Tử giao trọng trách gánh vác đất nước cho hai người.
Nhờ có sự trị vì về chính trị và quân sự của Ngũ Viên và Tôn Tử nên nước Ngô trở lên thịnh trị mở mang bờ cõi, thuần phục nhiều nước. Sau khi đánh bại nước Việt, Hạp Lư, Ngũ Viên và Tôn Tử đã đánh chiếm sang nước Sở và tiến vào thành Sính Đô của nước Sở.
Khi đó Sở Bình vương, kẻ đã giết cả cha và anh của Ngũ Viên đã chết, con của Sở Bình vương là Sở Chiêu vương nối ngôi cũng trốn đi nên Ngũ Viên không bắt được, ông tức giận đào mộ của Sở Bình vương lên rồi dùng roi đồng đánh luôn ba trăm roi vào thi thể của Sở Bình vương khiến cho thịt nát, xương rơi để báo thù cái tội giết cả nhà Ngũ Viên khi trước.
Trước hành động báo thù tàn khốc của Ngũ Tử Tư, Thân Bao Tư, một bạn cũ của Ngũ Tử Tư đang tìm cách chạy theo Sở Chiêu Vương hiện đang “ tị nạn chính trị “ ở nước Tần, trước khi sang Tần, Thân Bao Tư có tìm gặp Ngũ Tử Tư và trách: Đều là con dân nước Sở cả sao Ngũ Tử Tư lại nỡ báo thù tàn độc như vậy với Sở Bình Vương ?
Ngũ Tử Tư đã lập tức trả lời Thân Bao Tư: Trời tối, đường xấu buộc phải đi ngược, làm trái…Tốt nhất bây giờ thì ông ( Thân Bao Tư ) hãy đi đường ông, còn tôi đi đường tôi, đừng có thuyết phục nhau làm gì cho mất thì giờ…Ngũ Tử Tư có ý nói rằng: Hoàn cảnh buộc ông phải ác, phải hành xử không theo cái đạo lý thông thường được…
Câu nói nổi tiếng đó của Ngũ Tử Tư thiết tưởng hiện nay vẫn coi tươi nguyên giá trị khi áp dụng vào các lĩnh vực quản trị xã hội…Trước tiên, cái lĩnh vực dễ nhận thấy nhất về sự tuyệt đối đúng của cái phương châm ứng xử mà Ngũ Tử Tư, đó là lĩnh vực giao thông công cộng tại các thành phố lớn.
Khi mà người tham gia giao thông buộc phải lưu thông vào những con đường chật hẹp, barie chồng chất, đường đã nhỏ lại gồ ghề, khúc khuỷu; ánh sáng lại nhá nhem, tù mù thì người tham gia giao khó lòng chấp hành đúng luật, kể cả những công dân gương mẫu nhất. Tình trạng người tham gia giao thông nếu không cố ý hay vô tình “đi ngược, làm trái…” thì mới lưu chuyến được, mới thoát được, mới giải quyết được việc riêng là điều mà ai cũng thấy, và bất cứ ai cũng đã đôi lần sa vào hoàn cảnh này…
Phúc Lộc Thọ tôi viết bài này muốn khai thác những ý tứ sâu xa hơn trong câu nói của Ngũ Tử Tư để kính tặng ông vì: qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua nhưng công trình nghiên cứu lý luận đã được công bố của ông, được biết ông cũng là người am hiểu, yêu mến và ít nhiều chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa ?
Nhắc và bàn tới câu nói của Ngũ Viên là dịp chúng ta cân nhắc lại các mối quan hệ nhằng nhịt thuộc phạm trù quản trị xã hội nói theo cách của người phương Tây; còn người Trung Hoa gọi đó là: kinh bang tế thế…là lĩnh vực mà ông là người đứng đầu của tổ chức chính trị: Đảng Cộng sản Việt Nam, tổ chức tự nhận trách nhiệm trước dân tộc vạch ra các con đường đi và chế tác ra các phương tiện giao thông chuyển tải, chuyên chở các nhu cầu thiết yếu của dân tộc ngày càng phát triển và tiến triển…
Một thể chế cùng với những con đường được thiết kế, xây dựng để đáp ứng sự lưu thông đi lại, làm ăn sinh sống của người dân nếu lại bị nhập nhèm, nếu không minh bạch, lại xấu do chủ ý hoặc do trình độ nhân thức hạn chế của chính người xây ra con đường đó, tất yếu sẽ đẩy người tham gia giao thông vào vòng khốn khó, buộc họ vào tình thế buộc phải tìm cách “ đi ngược, làm trái…” Bởi người xưa từng đúc kết:” Cùng tắc biến và biến tắc thông…”
Tình trạng “ đi ngược, làm trái “ trong xã hội chúng ta, trong đất nước của chúng ta không còn là hành vi cực chẳng đã của đám dân đen mà còn lan sang cả trong bộ máy công quyền cấp cao, cả trong bộ máy Đảng ? Cha ông ta đã từng đúc kết: Thượng bất chính thì hạ tắc loạn ?!
Muốn xã hội trở nên yên bình hơn, phát triển bền vững hơn, mong các ông lưu tâm đừng để người dân giống như người khi tham gia giao thông hiện nay, muốn về sớm nhà mình, muốn đạt được mục đích… thì chỉ còn cách phải “đi ngược, làm trái” !
Bởi vì, chính ông cũng đã có lần thổ lộ:
Nghĩ mình phận mỏng, cánh chuồn
Khuôn thiêng biết có vuông tròn cho chăng ?
"Khuôn thiêng" của ông bây giờ đã "vuông tròn " rồi, bây giờ ông chỉ phải tìm cách khắc phục cái "phận mỏng" nữa là coi xong !
P.L.T
Được đăng bởi Phạm Viết Đào-Nhà văn vào lúc 12:20
Gửi Email Bài đăng Này BlogThis! Chia sẻ lên Twitter Chia sẻ lên Facebook Chia sẻ lên Google Buzz
5 nhận xét:

Hà Minh Thành nói...